'vergeten' verdriet!

Rijdend door Frankrijk zie je ze continue. In ieder dorp, op ieder plein en in iedere kerk. Het zijn er zoveel dat je er achteloos aan voorbij rijdt. Ze vallen je niet eens meer op.
Toch kan ik het niet laten om iedere keer toch even te kijken. Even de namen tot je door te laten dringen. Even te kijken of er broers bij staan. De mannen, vaak nog jongens, een naam geven.  Stilstaan bij de monumenten waarop de namen van de gevallen genoemd zijn, om ze niet te vergeten.
Stilstaan bij het verdriet dat er geweest moet zijn. Het verdriet waar wij soms zo achteloos aan  voorbij gaan.
 
Ik werd hier keihard mee geconfronteerd op een moment dat ik het niet verwachte. We waren naar een kapel gelopen op een berg. Een klim van zo’n 2,5 kilometer, recht omhoog over oude uitgesleten trappen. De kapel is al een bedevaartsoort sinds de 5e eeuw, dat wilden we weleens zien. De weg er naar toe was prachtig. Het pad liep vlak langs een drooggevallen waterval. Waar over verteld werd dat de pelgrims vroeger onder de waterval door moesten. Ik zag het helemaal voor me.
Toen wij eindelijk bij de kapel aangekomen waren, waren  we uitgeput, het was namelijk rond de 38 graden in de zon, maar we werden beloond met een fantastisch uitzicht over het dorpje en het meer, Lac de st. Croix, dat in de verte lag. De kapel was een echte rooms katholieke kapel, gewijd aan de maagd Maria. Met alles erop en eraan. Altaar, Maria met Jezus, kruisweg, heiligen en bedankbordjes.
Eén van deze bordjes zag ik meteen, maar het drong niet direct tot me door. Op het bedankbord stond de volgende tekst:

"Une maman pour ses trois enfants revenus de la guerre!"

Misschien duurde het wat langer omdat het Frans is, maar toen ik het begreep raakte het me. Deze vrouw dankte Maria voor haar 3 kinderen die teruggekomen waren uit de oorlog. Ik was stil!
En nog steeds als ik het bordje zie, en de tekst lees, het tot me door laat dringen wordt ik stil. Deze vrouw heeft geleden vanwege haar 3 kinderen die weg waren naar een oorlog. Ik weet niet naar welke oorlog, of ze meer kinderen heeft dan deze drie. Waren het zoons? Of dochters? Wat was de rol van haar kinderen in de oorlog? Kwamen ze gewond terug uit de oorlog? Ik weet alleen dat al deze vragen door mijn hoofd schoten toen ik er stond met mijn eigen drie kinderen, en ik was stil!
Wat een angst moet deze vrouw gekend hebben, iedere dag en iedere nacht, om haar 3 kinderen. Maar ook wat een vreugde moet er geweest zijn toen de kinderen, de één na de ander, weer thuis kwamen. Ik was stil, maar ook blij voor deze moeder.
 
Terugrijdend naar onze camping passeerden we een aantal oorlogsmonumenten. Soms groot, soms klein, soms alleen een bordje op een muur. Langzaam groeide het besef hoeveel leed er moet zijn geweest in het verleden.
 
Lachend praten wij soms over de Fransen en hun “grande Guerre”. We zijn ons niet bewust tegen wat voor steen we onze fiets aanzetten. Misschien willen we het wel niet weten. Misschien is het ook maar beter dat we het niet weten. We zouden ons iedere keer weer herinneren dat er  1,4 miljoen franse, voornamelijk, mannen gestorven zijn. Alleen al in de eerste wereldoorlog. We zouden ons iedere keer realiseren dat 1 op de 15 mannen toen gestorven is. Theoretisch in iedere schoolklas 2 dus! En als je dan ook nog weet hoeveel oorlogen de Fransen hebben gevoerd in de laatste paar eeuwen, dan wordt je stil.
 
Gelukkig kunnen wij ook het land zien zoals het nu  is. We kunnen zien dat ‘la grande guerre’ een plek in de geschiedenis heeft gekregen. We hoeven ons dit niet iedere keer te realiseren.
Toch is het goed om momenten te hebben waarop we er bij stilstaan, juist omdat er onder de oppervlakte nog een hoop ‘vergeten’ verdriet is.
 
Ik heb dat soort momenten vaak. Ik kan niet voorbij zo’n monument lopen zonder er even bewust bij stil te hebben gestaan. Ik kan het niet helpen dat er dan ook altijd één  zinnetje door mijn hoofd gaat: ‘And the forests will echo with laughter”. Voor mij spreekt dit ene zinnetje van hoop. Over een tijd dat alles geheeld zal worden, wanneer alles een plek zal krijgen, ook dit ‘vergeten ’verdriet. Het spreekt van een tijd dat zelfs de bossen waar deze mannen gestorven zijn zullen echoën van vreugde.